به مناسبت هشتم سپتامبر روز جهانی سواد
امام جمعه مشهد درباره شبکه شاد دانش‌آموزان گفته است:
«به برکت انقلاب اسلامی و نهضت سوادآموزی، امروز تحصیل همه آحاد کشور و جامعه ما را فراگرفته … [اما] در چنین وضعی که فضای مجازی مدیریت نمی‌شود، [وجود] اسباب و ابزار ورود به فضای مجازی حتی در اقصی نقاط کشور که با فرهنگ‌های بومی دینی انس گرفته‌اند، به ضرر اسلام، انقلاب و نظام هست …؛ یعنی بردن تبلت و وسیله رسانه‌ای و لپ تاپ در یک روستای دوردست کشور و در اختیار بچه روستایی گذاشتن، یک بُعدش استفاده در آموزش و پرورش است؛ به همین‌جا تمام نمی‌شود، وارد شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های مضری می‌شود که متأسفانه در جامعه ما فضای مجازی مدیریت شده نیست، مدیریت نمی‌کنند و آنان که باید مدیریت کنند، انگیزه مدیریت ندارند» [1].
من درباره لزوم ایجاد شبکه شاد داوری نمی‌کنم، اما به گمانم توصیه ایشان درباره ندادن ابزار رسانه‌ای به کودکان حاشیه‌نشین مصداقی از تربیت صوفیانه است؛ زیرا منطق صوفیان این بود که «تن رها کن تا نخواهی پیرهن»؛ یعنی به جای رفع آسیب‌ها، از آنها کناره بگیر و به تعبیر دیگر، صورت مسئله را پاک کن که اگر ریشه نیازها را بخشکانی و نخواستن را تمرین کنی، برای برآوردن نیاز خود به آسیب‌های گوناگون دچار نمی‌شوی.
با فرض اینکه کودکان مناطق محروم ابزارهای رسانه‌ای ندارند، باز هم سخن ایشان درست نیست؛ زیرا بنابر تجربه تاریخی بشر زیان‌های محدودیت و ممانعت، از سودهای آن بیش‌تر است و از سوی دیگر، متربیان را تا ابد نمی‌توان در زندان محدودیت و ممنوعیت نگاه داشت، بلکه سرانجام روزی دست آنان چهره «تبلت» را لمس خواهد کرد.
چرا به جای منع و تحذیر، بر سواد رسانه‌ای تأکید نمی‌کنند؟ اگر مقصود از مدیریت فضای مجازی فیلترینگ نباشد، بلکه ارتقای سواد کاربران در استفاده از ابزار رسانه‌ای باشد، با بخش پایانی سخن ایشان موافقم.
مبادا بپندارند که «غربیان» کار و باری ندارند و نشسته‌اند که کودک مسلمان را گم‌راه کنند! چنین نیست، بلکه خود آنان هم درباره پرسه‌زنی کودکان در فضای مجازی، امن و پاک دغدغه‌مندند. برای نمونه، درگاه اینترنت بهتر برای کودکان (BIK) یکی از چندین صفحه مرتبط با این موضوع در شبکه جهانی است؛ اگر باور نمی‌کنید، از گوگلبپرسید!
باری، ما مرکز جهان نیستیم و فقط ما دین و اخلاق نداریم؛ پس خوب است از تجربه جهانی در این زمینه بهره بگیریم و در اختراع دوباره چرخ نکوشیم، بلکه نهضتی درباره سواد رسانه‌ای راه بیاندازیم!
پانوشت
1. www.fararu.com/fa/news/453307
